İstanbul Kalkınma Ajansı “COVID-19 ile Mücadele ve Dayanıklılık Programı” kapsamında desteklenen ve startupların COVID-19’a ilişkin yaşanan sorunlara yönelik çözüm üretmesini hedefleyen BIOStartup CoronaSprint Projesi iki ay aralıksız süren bir maratonun ardından tamamlandı.
36 araştırmacı ilaç şirketini temsil eden Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AIFD) tarafından Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı’nın (TÜSEB) ortaklığında ve ReDis Innovation işbirliğinde yürütülen projede dünyanın en büyük biyoteknoloji organizasyonu BIO Digital’e katılım, İhtiyaç Analizi Çalıştayları, Sprint Süreci ve Değerlendirme Toplantıları aşamalarının ardından, COVID-19 ile ilgili sorunlara çözüm geliştiren 16 startupın çözüm yol haritaları değerlendirildi. Projelerde tespit edilen ihtiyaçların tek tek karşılanması için bir izleme ve takip mekanizması kuruldu.
16 girişimin ihtiyaç alanları ve çözümleri
İhtiyaç Alanı: Hastanelerde dijital altyapının geliştirilmesi ve uzaktan tanı ve muayene sistemleri ihtiyacı
Çözümü: FluAI ve CoronaCheck Clinician ürünleri
Üst solunum yolu enfeksiyonu olan hastalara boğaz fotoğrafı ve şikayetleri üzerinden analiz ve öneriler sağlayan AI destekli bir mobil uygulama FluAI’da saptanan ihtiyaç, hastaların üst solunum yolu şikayetlerine sahip olduklarında hastaneye gitmeden durumlarıyla ilgili bilgi almak, ciddi bir durum olup olmadığını öğrenmek istemeleridir. Değer önerisi hızlı ve kolay bir şekilde analiz sağlayarak hastaneye gitmeden durumlarıyla ilgili ilk önerileri sağlamaktır. Hekimlere tanı ve prognoz değerlendirmelerinde destek olacak BT, X-Ray, semptom ve klinik bilgileri kullanan bir karar destek programı olan CoronaCheck Clinician için de saptanan ihtiyaç COVID-19 prognoz değerlendirmesinin daha çok manuel gitmesi ve hekimlerin bu hastalarda hızlı bir karar desteğine ihtiyaç duymasıdır.
İhtiyaç alanı: Tanı test mekanizmalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması
Çözümü:
1. Çalışma: Tükürükten örnek alarak hasta başında tanıya olanak veren tanı kiti üzerinde çalışma yapılıyor. Popülasyonun yüksek olduğu sahra bölgelerinde etkili bir araca patent, ruhsat ve iş planlama sürecinde ihtiyaç duyuluyor.
2. Çalışma: Bağışıklık testi ve pasaportlanması için viroloji laboratuvar testi olan nötralizasyon test kullanımı, hastadan alınan serum ile bu serumun virüsün hücreye girişini engelleyip engellemediğini gözlemlemek. Bu testin prosedürüne ihtiyacın doğrulanması ile proje üzerinde ilerleme mümkün olacaktır.
3. Çalışma: Ortam dezenfeksiyonu hakkında üstünde detay verilmeyen bir projeden bahsedildi.
İhtiyaç alanı: Destekleyici tedavi yöntemi
Çözümü: Vagus sistemini elektonik olarak stimüle eden bir cihaz geliştirilmesi ile virüse karşı aşırı tepki veren, sitokin fırtınası sendromuna karşılık bağışık sistemini baskılayarak çözüm geliştirildi. Literatür araştırmalarda bu protokolün COVID-19’a ilişkin etkisinin pozitif olduğu yayınlar bulunuyor
İhtiyaç alanı: İlaç ve aşı ile yeni tedavilere erişimdeki kısıtların ortadan kaldırılması, yeni tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesi
Çözümü: Üç adet ilaç adayı çalışması bulunuyor. Koç Üniversitesi etik kurul onayları alınmış durumda. Hayvan çalışmaları aşamasına gelinmiş durumda. Doğrudan akciğere giden, hem tedavi hem de proflaksi döneminde kullanılabilecek inhaler yolla uygulanan bir COVID-19 tedavisi ilaç adayı gündemde.
İhtiyaç alanı: Tanı-test mekanizmalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, COVID-19 risk analizine yönelik mobil uygulamalar ile birlikte teste yönlendirme sistemi
Çözümü: Evde, Taşınabilir Elektronik Tanı Biyosensörü: Elektronik okuyucu ile birlikte kişinin patojene karşı ilk özgün yanıtını ölçerek veri sağlanıyor. Bir dakikada sonuç veren test aynı zamanda halk sağlık sistemine bağlanarak enfeksiyon takibinde de kullanılabiliyor. Kişinin patojene verdiği yanıtın derecesini ölçebilen biyosensörler kişinin uygulanan terapiye yanıtını da ölçebiliyor. Salgın kapsamında, yedi bakteri için tasarlanmış biyosensörlerin COVID-19’a göre uyarlanabilmesi mümkündür.
İhtiyaç alanı: Kronik hastalarda farklı komplikasyonların uzaktan takibine ilişkin farklı fonksiyonlara yönelik cihaz ihtiyacı – Akciğerde COVID-19 sonrası değişiklik izleme-takip ve ön değerlendirme sistemi
Çözümü: COVID-19 öncesi geliştirilen akciğerde tanısı konulamayan lezyonların tanısının koyulması için kolaylık sağlayacak navigasyon sistemini COVID-19 virüsünün akciğerde bıraktığı uzun süre kaybolmayan izin sürveyansı ve görüntülenmesi ve kanserden ayırt edilmesi.
2. Çözüm: COVID-19 sonrası akciğerlerin iyileşme ve solunum kapasitelerinin takibi. Halihazırda hastanede mevcut uygulaması yapılan bir çalışma. İkinci çözümün içerdiği cihaz ve uygulamanın geliştirilmesi dahilinde sistem evde uygulanabilir hale gelebilir ve hastaneye erişime gerek kalmayabilir.
İhtiyaç alanı: Yeni tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesi
Çözümü: COVID-19 içerisinde bulunan dekonjigasyon enzimini hedefleyen ilaç geliştirme ve konumlandırma yapılıyor. Belirlenen pathonexTM ilaç sınıfının nazal sprey formunda klinik çalışması için destekler gerekiyor.
2. Çalışma: Dekonjigasyon proteininin rekombinan olarak üretilip antikor testlerinde COVID-19’a karşı antikor olup olmamasına karşı geliştirilmiş testtir. İzin süreçleri ve sertifikasyon için destek ihtiyacı bulunuyor.
İhtiyaç alanı: İlaç ve aşı ile yeni tedavilere erişimdeki kısıtların ortadan kaldırılması – Yerli ilaç ve aşı Ar-Ge çalışmalarının hızlandırılması
Çözümü: Literatür aramasında aranılan bilgiye ulaşımı hızlandıracak ve kolaylaştıracak akıllı bir arama motoru geliştirildi ve halihazırda hizmet veriyor. Uygulama kelimeleri ve cümleleri kategorize edip modüler hale getirerek interaktif ve doğru literatür karşılıklar sunuyor. Belirli firmalar içerisindeki ihtiyaçlar tartışılıp literatüre dair ihtiyaç katkılarında bulunulabilir ve firmalara destek verilebilir.
İhtiyaç alanı: Yeni tedavi yaklaşımları ve Uzaktan tanı ve muayeneye imkan verecek mini kitlerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması
Çözümü: Durumu ağırlaşmış hastalara yönelik, toplar damardan kanı alıp oksijenlendirip kana geri verme, dolaşım destek sistemleri Sentrfugal pompa sistemleri geliştiriliyor.
Belgelendirmeyle ilgili desteğe ihtiyaçları bulunuyor.
Alice Beyaz Tavşan
İhtiyaç alanı: COVID-19’tan korunma süreci
Çözümü: Medikal maske üretimi. TRL1 seviyesinde ürün, patent aşamasında bulunuyor.
Pacem Medikal Teknoloji
İhtiyaç alanı: Ortam sterilizasyonu – Normalleşme sürecinde sağlık kuruluşlarının yanı sıra otel, restoran gibi hizmet alanlarının düzenli ve etkin sterilizasyonuna ilişkin ihtiyaç
Çözümü: Plazma kullanılarak dezenfeksiyon yapabilecek cihaz geliştirilmesi. Havalandırma sistemlerine, yiyecek içecek dolaplarına, restoranlardaki tabak ve benzeri gereçlerin sterilizasyonu için kullanılabilecek.
İhtiyaç alanı: Tanı-test mekanizmalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması – Duyarlılığı yüksek tanı testlerinin Ar-Ge ve üretim süreçlerinin geliştirilmesi
Çözümü: TÜBİTAK desteği alan startup, diagnostik antikor-antijen testlerinin hassasiyetlerinin geliştirilmesi üzerine çalışıyor. Ar-Ge sürecini tamamlayan şirket, tedarik zinciri ve seri üretime geçiş konusunda yönlendirmeye ihtiyaç duyuyor ve hem testin kendisi hem de okuyucu sistem geliştiriyor.
Cafer Yıldırım
İhtiyaç alanı: Yerli ilaç ve aşı Ar-Ge çalışmalarının hızlandırılması
Çözümü: Türkiye’nin en büyük tam otomatik sera alt yapısını, mikro üretim kapasiteli işbirliği ile, ilaç endüstrisi ile gerçekleşecek gizlilik sözleşmelerine istinaden belirlenen standart tıbbi bitkinin istenilen ölçekte ve formülasyon içeriğinde sektöre arz edilmesini sağlamak.
İhtiyaç alanı: İlaç ve aşı ile yeni tedavilere erişimdeki kısıtların ortadan kaldırılması – İlaç ve aşı geliştirilmesi ve üretim sürecine ilişkin hammadde üretim ve tedarik sorunlarının çözülmesi
Çözümü: Hücrelere özgün dünya regülasyonlarına uygun, hücrelerin mümkün olduğu kadar fazla protein üretmeyi destekleyen besi yeri üretiliyor. Yan ürün olarak, besi ortamlarıyla çok iyi çalışabilen hücreler geliştiriliyor.
İhtiyaç alanı: İlaç ve aşı ile yeni tedavilere erişimdeki kısıtların ortadan kaldırılması – Yerli ilaç ve aşı Ar-Ge çalışmalarının hızlandırılması
Çözümü: COVID-19’a yönelik proflaksi/tedavide kullanılabilecek küçük moleküllerin keşfi (temel araştırma ve optimizasyon çalışmaları) noktasında katkı sağlanması hedefleniyor. İlki
sitemik kapsamda, diğerleri ise viral replikasyon veya enfeksiyonun engellenmesine
yönelik olarak hücresel düzeyde etkin proteaz inhibitörlerinin geliştirilmesi üzerinde
çalışıyor.
İhtiyaç alanı: Hareketsizlik nedeniyle ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarını en aza indirmek için 65+ bireylerin evde spor ve egzersiz faaliyetlerini yapmaya devam etmesi
Çözümü: Sağlık sorunları özellikle 65+ bireylerde hareketsizlik nedeniyle ortaya çıkıyor. Fizik tedavi uzmanları ve akademisyenler ile geliştirdiğimiz yazılımlar ve tamamlayıcı çözümler ile bunların engellenebileceği değerlendiriliyor. Bireyler, uzmanların uzaktan takip ederek değerlendirdiği, oyunlaştırılmış yönlendirmeler ile ihtiyaçlarına yönelik en doğru egzersizi yapabiliyorlar.