Son zamanlarda tarafıma yönlendirilen ve bulunduğum heryerde hemen hemen herkesin ortak konusu olan mesele bir personelin işverene tam olarak maliyetinin ne olduğu, gelir ve kurumlar vergisi yönünden nasıl bir bütçe yapılması gerektiği ve bu maliyetlerin nasıl azaltılabileceği ile alakalı oluyor.
İşletmelerimizin en büyük eksiklerinden birisinin işe başlamadan önce tahmini bütçeler yapmamaları olarak görüyorum. Örnek verecek olursak:
- Yıllık Personel Maaş Bütçesi,
- Yatırım Bütçesi,
- Maliyet Bütçesi.
bunlardan sadece birkaçını oluşturmaktadır. Biz bu yazımızda İşyerimizde çalışmasını istediğimiz bir çalışanımızın bize tam olarak maliyetini, gelir ve kurumlar vergisine yansımasını ve devlet teşvikleri olarak neleri kullanabileceğimizi sade ve anlaşılabilir bir dille izah etmeye çalışacağız.
Başlamadan önce: Gönül isterdi ki bu yazıyı verilmesi gereken en az ücret olan (asgari ücret) üzerinden değil, daha yüksek tutarlar üzerinden yazalım. Ancak daha kolay anlaşılabilmesi için bu baremi baz almak daha uygun olacaktır diye düşünüyorum. Bu yazının muhatabı siz sevgili girişimcilerin nitelikli çalışmaları nedeniyle zaten yanlarında çalıştıracakları kişilere bu seviyede maaş vermeyeceği aşikardır.
1. ADIM: En az verilebilecek (verilmesi gereken değil!) maaşın net tutarı ne kadardır? En az verilebilecek net maaş 1.270,75 TL’dir.
Çok önemli uyarı: AGİ yani Asgari Geçim İndirimi bir maaş değildir. Maliye, Gelir Vergisi ile alması gereken verginin bir kısmını almayıp işverene “şu kadar kısmı ben istemiyorum sen personele ver” demektedir. Esasen baktığımızda AGİ personel için bir ek gelir kaynağı olarak görülebilir.
2. ADIM: Maaş üzerindeki SSK pirimleri ve vergiler nasıl hesaplanmalıdır?
Kafanızı karıştırmadan çok basit bir şekilde anlatmaya çalışacağım ancak sizden de meseleye biraz daha fokuslanmanızı istiyoruz.
(Hesaplamaya başlamadan önce bu örneğimizde hiçbir teşvikten faydalanmayacağımızı varsayacağız)
Asgari ücretin şu anki brütü: 1.777,50 TL’dir.
Bu pirim üzerinden hem kendi adımıza hem işçimiz adına Aylık Pirim Hizmet Belgesi ile pirimler ödeyeceğiz. Bunlar:
- 613,25 TL (İşveren+İşçi Pirimleri)
- 53,33 TL (İşveren+İşçi İşsizlik Pirimleri)
- 25,30 (Belge Damga Vergisi)
Gördüğünüz üzere Asgari Ücretle çalıştırdığımız bir personel için 691,88 TL (hiçbir teşvikten faydalanmadığımızda) SSK pirimi ödüyoruz.
Ayrıca Gelir Vergisi olarak;
- 226,63 TL (Gelir Vergisi)
- 13,49 TL (Personel Damga Vergisi)
- 33,90 TL (Belge Damga Vergisi)
Gelir vergisinden gelen 274,02 TL’nıda eklediğimizde; 691,88 TL + 274,02 TL Toplam olarak 965,90 TL (Vergi ve SSK pirimi) ödediğimizi görüyoruz.
Net ücret olarak 1.270,75 TL vermeyi tercih ettiğimiz personelimiz için ek olarak 965,90 TL’ye ek olarak Vergi ve SSK pirimi ödediğimizde;
= 2.236,65 TL aylık olarak bütçemizden çıktığını görüyoruz.
Küçük bir bütçe yaptığımızda 1 yıllık personel maliyetimizin 12 aylık toplam 26.839,80 TL olduğunu görmekteyiz.
Buna birde 1 yıl geçtiğinde Kıdem/İhbar tazminatı, yıllık izin gibi spesifik maliyetleri koyduğumuzda bu tutarın en az %20-25 artış göstereceği aşikardır.
3. ADIM: Ödediğimiz Maaş ve eklerini gider olarak nasıl kayıt altına alacağız?
Muhasebenin temel prensiplerinden bilanço denkliğinin sağlanabilmesi için gelir ve giderin usulüne uygun kayıt altına alınması gerekmektedir. Dolayısıyla ödediğimiz maaş ve eklerini gider olarak yasal defterlerimize kayıt edebiliriz şöyleki;
- 1.777,50 TL (Net Maaş+İşçi Payları)
- 364,39 TL (İşveren Payı)
- 35,55 TL (İşsizlik İşveren Payı)
Toplam: 2.177,44 TL bedel ve buna ek olarak damga vergilerimizi ödediğimizde ortaya çıkan 2.236,65 TL gideri defterimize kayıt edebiliriz.
Bir örnekle açıklayacak olursak:
Ay içinde 10.000,00 (On Bin) TL fatura kestiğimizi ve hiçbir giderimiz olmadığını varsayalım
- Gelir Vergisi için: 10.000,00 = %15 = 1.500,00 TL vergi ödemesi yapacaktık
- Kurumlar vergisi için 10.000,00 %20 = 2.000,00 TL vergi ödemesi yapacaktık
Şimdi ise sadece personel giderimiz olduğunu düşünelim ve hesabımızı yapalım;
- Gelir Vergisi için: 10.000,00 TL – 2.236,65 TL = 7.763,35 TL = %15 (Gelir Vergisi) = 1.165,504
- Kurumlar Vergisi için: 10.000,00 TL – 2.236,65 TL = 7.763,35 TL %20= 1.552,67
Görüldüğü üzere 1 ve 3. madde arasında 334,50 TL fark oluşurken 2 ve 4.madde arasında 447,33 TL fark oluşmuştur.
Sonuç olarak: Çalıştırdığımız personelimize en alt ücret tutarını verip hiçbir teşvikten faydalanmazsak cebimizden ayda 2.236,65 TL çıktığını görüyoruz. Bunu da defterimize direkt gider olarak kayıt altına aldığımızda 350-450 TL bandında vergide azalma yaşandığını görüyoruz. Dolayısıyla teşvik ve desteklerden faydalanmanın ne kadar önem arz ettiği ortaya çıkıyor.